Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Afya kwa Mwaka wa Fedha 2025/2026

MHE. MUNIRA MUSTAFA KHATIBU: Mheshimiwa Mwenyekiti, nawapongeza viongozi wa Wizara ya Afya kwa kuwasilisha bajeti yenye mwelekeo wa kuimarisha huduma za afya kwa wananchi wote. Bajeti hii imegusa maeneo nyeti yanayohitaji msukumo wa pamoja kwa manufaa ya Taifa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, jambo la kwanza la kuchangia ni kuhusu huduma za kinga dhidi ya magonjwa ya mlipuko na yasiyoambukiza. Tunapoendelea kuimarisha miundombinu, ni muhimu fedha zaidi kuelekezwa kwenye elimu kwa umma kuhusu afya ya kinga, chanjo, lishe bora na namna ya kujikinga dhidi ya magonjwa kama kisukari, shinikizo la damu na saratani.

Mheshimiwa Mwenyekiti, vipaumbele vya bajeti hii vimejikita kwenye kuimarisha huduma bora kutoka ngazi ya msingi hadi Taifa. Ni vyema Serikali ikahakikisha kuwa vituo vya afya vya vijijini vinapewa kipaumbele kwa vifaa tiba, huduma za dharura na wataalamu wa kutosha ili wananchi wasilazimike kusafiri umbali mrefu kufuata huduma za msingi.
Mheshimiwa Mwenyekiti, naunga mkono juhudi za Serikali katika kuharakisha utekelezaji wa Sheria ya Bima ya Afya kwa Wote. Hata hivyo, elimu kwa wananchi kuhusu bima ya afya bado ni ndogo. Bajeti hii isaidie kampeni kubwa za uhamasishaji hasa vijijini ili wananchi waelewe thamani ya kuwa na bima ya afya na namna ya kujiunga.

Mheshimiwa Mwenyekiti, katika eneo la afya ya uzazi, mama na mtoto, tunapaswa kuongeza uwekezaji katika huduma rafiki kwa wajawazito na watoto wachanga, hasa katika vituo vya ngazi ya kata. Vifo vya mama na mtoto vinaweza kupungua endapo huduma hizi zitapatikana kwa wakati na kwa ubora unaostahili.

Mheshimiwa Mwenyekiti, sekta ya afya haiwezi kuimarika bila wataalamu wa kutosha. Bajeti hii izingatie kwa makini ajira mpya za wahudumu wa afya, uendelezaji wa mafunzo ya ndani kwa wataalamu waliopo na mazingira mazuri ya kazi ili kuongeza morali na kupunguza uhamaji wa wataalamu kwenda sekta binafsi au nje ya nchi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ni jambo la kujivunia kuwa Serikali inalenga kuimarisha huduma za ubingwa na ubingwa bobezi. Hii itapunguza kwa kiasi kikubwa rufaa za wagonjwa kwenda nje ya nchi. Hata hivyo, tunahitaji kuwekeza katika vifaa vya kisasa na wataalamu mahiri katika hospitali zetu za rufaa za kanda.

Mheshimiwa Mwenyekiti, wazo la kuimarisha tiba utalii ni zuri na linaweza kuiongezea nchi mapato. Hata hivyo, mafanikio ya tiba utalii yanategemea ubora wa huduma za afya, utawala bora wa sekta na mazingira rafiki kwa wageni. Bajeti hii itenge fedha za kujenga vituo vya mfano na maabara za kisasa zinazokidhi viwango vya kimataifa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, tiba asili na tiba mbadala ni eneo ambalo linahitaji uangalizi wa karibu. Ni muhimu kuhakikisha huduma hizi zinasimamiwa kitaalamu kwa kuzingatia viwango vya usalama, ufanisi na uthibitisho wa kisayansi ili kulinda afya ya Watanzania na heshima ya tiba hizo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, napongeza jitihada za Serikali katika kuimarisha mfumo wa TEHAMA katika afya ili kuharakisha usajili wa wagonjwa, ukusanyaji wa taarifa na ufuatiliaji wa huduma. Hili ni eneo ambalo linaweza kuongeza ufanisi mkubwa wa sekta ya afya endapo litawekewa bajeti ya kutosha na usimamizi makini.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa kumalizia, naiomba Serikali kuhakikisha kuwa utekelezaji wa bajeti hii unaendana na thamani halisi ya fedha (value for money) na kwamba wananchi wawe sehemu ya ufuatiliaji wa miradi ya afya inayotekelezwa katika maeneo yao. Ushirikishwaji wa jamii ni nguzo muhimu ya mafanikio.